اقدامات لازم برای محافظت از مالکیت فکری و معنوی یک وب سایت
نوشته آناهیتا رحیمی
حق چاپ برای حق رای هری پاتر تا به امروز بیش از ۲۵ میلیارد دلار درآمد کسب کرده است. حق ثبت دارویی برای LIPITOR بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد ایجاد کرده است و مارک‌های تجاری بزرگ‌ترین شرکت‌های فنی جهان درحال حاضر ۱۰۰ میلیارد دلار ارزش دارند. اما چه چیزی این دارایی‌های نامشهود را بسیار با ارزش می‌کند؟
مالکیت معنوی از جمله حقوقی است که بعد از به وجود آمدن یک ابتکار منحصر به فرد یا ابزار جدید یا ایده به صاحب آن تعلق می‌گیرد. حقوق مالکیت فکری قلمرو وسیعی دارد و شامل هرچیزی می‌شود که زاییده فکر و ذهن آدمی است. امروزه مالکیت معنوی ارز دنیای فناوری است چرا که نوآوری در تولید محصولات جدید و ارائه ایده‌های ناب از عوامل مهم سودآوری و حضور پرقدرت در بازارهای رقابتی ست. یکی از مهم‌ترین الزامات در ورود این آثار به بازار، اطمینان از حفظ حقوق مالکیت فکری و معنوی آنهاست.
در این نوشتار مفهوم کاملی از کپی رایت، چگونگی اعمال آن جهت محافظت از مالکیت فکری و معنوی یک وبسایت و همچنین مجازات نقض این حقوق ارائه خواهد شد.
کپی رایت چیست؟
کپی رایت حقی است که به موجب آن به پدیدآورنده اثر ادبی اجازه داده می شود که نسبت به انتشار و فروش اثر ادبی، هنری یا علمی خویش تصمیم بگیرد. این حق توسط مقنن حمایت می شود. در واقع کپی رایت تمهیدی قانونی است که برای حمایت از حقوق مادی و مالی پدیدآورندگان یا تولیدکنندگان آثار ادبی، هنری و علمی طرح و پایه ریزی شده است.
هدف اصلی از کپی رایت حفاظت از زمان، خلاقیت و تلاش صاحب اثر است. در پرتو کپی رایت است که صاحب اثر می‌تواند اثرش را با اطمینان خاطر ارائه کند و از نظر دیگران برای پیشرفت محصولش بهره ببرد. بنابراین باید درک کاملی از این مفهوم و شرایط آن داشته باشد تا محصولش را تحت پوشش کپی رایت قرار دهد.
از جمله شرایط برخورداری از کپی رایت می‌توان به ؛ اصیل و ابتکاری بودن، محسوس بودن، اعلان مشخصات ثبت اثر، مشروعیت وچاپ، پخش، نشر یا اجرا برای نخستین بار در ایران اشاره کرد. درک این موضوع که یک کار و محصول مطابق با شرایط کپی رایت است یا نه اولین قدم برای حفاظت از این آثار است.
اگر همچنان در مورد حفاظت از اثرتان توسط قانون کپی رایت سوال دارید؛ بهتر است از کارشناسان حقوقی کمک بگیرید.
چرا محافظت از مالکیت فکری و معنوی یک وبسایت اهمیت دارد؟
شناخت قانون کپی‌رایت و دارایی‌های فکری در محصولات شرکت‌ها و کسب‌وکارها از آنجا اهمیت می‌یابد که به وجودآوردن، انتقال و تکثیر آنها ارزش بسیاری دارد و این دارایی‌های نامشهود امروزه سهم زیادی از دارایی‌های شرکت‌های بزرگ را شامل می‌شود. بنابراین نقض کپی رایت در مورد این‌ها می‌تواند ضررهای جبران‌ناپذیری را برای کسب‌وکارها و پدیدآورندگان این ها به همراه بیاورد.
حق ثبت اختراعات، که اختراعات و نوآوری‌های پردازش شده را پوشش می‌دهد. حق چاپ که از آثار اصلی نویسنده محافظت می‌کند و علائم تجاری که از هویت تجاری یک تجارت به عنوان منبع کالا و خدمات با ارزش محافظت می‌کند. نمونه‌هایی از مشاغل جهانی‌اند که توسط قانون مالکیت معنوی برای استفاده از ارزش عظیم دارایی‌های نامشهود ایجاد شده‌اند.
امروزه پیشرفت تکنولوژی، وجود بازارها و کسب‌وکارهای اینترنتی و حضور هرچه بیشتر مردم در فضای مجازی به مالکیت معنوی و به طور خاص کپی‌رایت اهمیت ویژه‌ای داده است.
کپی رایت وقتی مطرح می‌شود که پدیدآورنده اثر، ایده و طرح خود را به اشتراک بگذارد. اشتراک گذاری امری اجتناب ناپذیر است اما قسمت دشوار کار این است که محتوای اشترک‌گذاری شده ، به راحتی تکثیر، پخش و توزیع می‌شود و بدون اجازه صاحب آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. همین مسئله باعث شده بسیاری از صاحبان کسب‌وکار و پدیدآورندگان آثار نتوانند با اطمینان به عرضه محصولاتشان بپردازند و همواره دغدغه این را دارند که چطور این دارایی‌ها را مدیریت کنند تا ضمن نمایش محصولاتشان در فضای آنلاین، معرفی ایده‌ها و ارائه خدماتشان از کپی، تکثیر، توزیع و استفاده غیرمجاز این آثار جلوگیری کنند.
گسترش کسب‌وکارهای اینترنتی
فروشگاه‌های اینترنتی در ابتدا فقط جایی برای نمایش محصولات و معرفی آنها بودند تا اطلاعات کاملی راجع به محصولات به مشتری‌ها ارائه دهند. اما با پیشرفت اینترنت و محدودیت‌های فیزیکی و زمانی اشخاص، وبسایتها برای فروش محصولات و خدمات دست بکار شدند و به سرعت رشد کردند. به نحوی که پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده فروشگاه‌های فیزیکی تبدیل به نمایشگاه‌هایی برای تولیدکنندگان شوند و فقط محصولاتشان را در ویترین در دید مشتری قرار دهند. در عصرحاضر رقابت بین کسب وکارها بسیار زیاد است و این رقابت، دارندگان کسب وکارها را به شدت نگران حفظ محتوای این وبسایتها و به‌خصوص مالکیت فکری و معنوی یک وبسایت می‌کند. این اشخاص که پس از صرف وقت، سرمایه و تخصص به تولید یک اثر نایل آمدند این دغدغه را دارند که مبادا شخصی از راه برسد و زحمات آنها را تصاحب کند.
چه اقداماتی جهت محافظت از مالکیت فکری و معنوی یک وبسایت لازم است؟
آنچه در وبسایتها به عنوان دارایی‌های فکری صاحب آن کسب وکار یا شرکت منتشر می‌شود همانند اموال اشخاص است و در صورت نقض حقوق دارنده آن مثل؛ کپی، تکثیر و توزیع محتوا سرقت تلقی می‌شود.
همواره بهترین راه مقابله با این جرائم، پیشگیری از وقوع آنهاست. امروزه جرائم سایبری از مهم‌ترین تهدیدات کسب‌وکارهای اینترنتی به شمار می‌رود. طرح‌های تجاری، ایده‌ها و اطلاعات کاربران و… همواره در معرض تهدید سایبری قرار دارد.
برای آنکه محتوای وبسایت ها از سرقت در امان باشند بهتر است کپی رایت محتوای آنها ثبت شود.
چنانچه این کار از ابتدا صورت نگیرد پس از نقض حق کپی رایت می‌توانید، یک نامه توقف ارسال کنید و از طرف مقابل بخواهید این کار را متوقف کند. اغلب با همین روال، مسئله حل می‌شود اما چنانچه کارساز نبود باید به صورت رسمی اقدام شود و این نامه را یک وکیل تنظیم کند.
همچنین می‌توانید در وب‌سایتتان شرایطی برای دسترسی قرار دهید. در نتیجه کپی برداری از مطالب قانونی نخواهد بود یا عباراتی مثل:
” هرگونه تغییر،کپی، پخش یا فروش و توزیع هرگونه مطلب در هرحالتی پیگرد قانونی دارد. در صورت استفاده از سایت باید بپذیرید که از این اعمال خودداری کنید.”
عمل این افراد در کپی و تکثیر و یا بارگزاری غیرمجاز می‌تواند در قالب عناوین مجرمانه تحلیل شود و با مسئولیت مدنی همراه شود.
در نظام حقوقی ایران هر کس، در طی مبادلات الکترونیکی با تکثیر، اجرا و توزیع (عرضه و نشر) مواردی که در قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸/۹/۳ و قانون ترجمه و تکثیر کتب نشریات و آثار صوتی مصوب ۱۳۵۲/۹/۲۶ و قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای مصوب ۱۳۷۹/۱۰/۴ منوط بر آنکه امور مذکور طبق مصوبات مجلس شورای اسلامی مجاز شمرده شود، در صورتی که حق تصریح شده مؤلفان را نقض نماید، به مجازات سه ماه تا یک سال حبس و جزای نقدی به میزان پنجاه میلیون ریال محکوم خواهد شد ( ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیکی).
پس هر شکل دریافت از شبکه‌های دیجیتال که نیاز به نسخه‌برداری از اثر دارد، مستلزم موافقت صاحب اثر است و الا می‌تواند پیگرد قانونی داشته باشد و مرتکب مجازات شود. درنهایت مجازات باید به عنوان آخرین راه حل به اجرا درآید و بیشتر در مواردی اجرا شود که منافع عمومی با ارتکاب جرم در تضاد قرار می‌گیرد.
در مورد محافظت از مالکیت فکری و معنوی یک وبسایت نیاز به راهنمایی دارید؟
حقوق مالکیت فکری دارای ارزش بسیاری است اما اگر به درستی از آن محافظت نشود تمام تلاشی که صاحب اثر برای به وجود آوردن آن کرده از دست می‌رود. اشتراک‌گذاری از جمله شیوه‌های دسترسی دیگران به آثار فکری است و نمی‌توان از آن اجتناب کرد اما کپی‌برداری‌های غیرمجاز، فروش، پخش و توزیع این دارایی‌های فکری تهدیدی جدی برای کسب وکارها و صاحبان آثار بوده است. به نظر می‌رسد بهترین راه پیشگیری از این قبیل مسائل این است که اشخاص، شرکت‌ها و کسب‌وکارها با ثبت حق کپی رایت خود از آثار منحصر به فرد خود محافظت کنند. بهتر است درخواست ثبت کپی رایت توسط کارشناسان مجرب تنظیم شود تا در موقع نقض حق پیگیری آن سریع تر و آسانتر باشد.
